Pas op: veel denkfouten in het casino
We hebben het vandaag over denkfouten in het casino. Aan de roulettetafel zit een echtpaar met grote ogen te kijken naar hoe andere spelers zenuwachtig inzetten op kleuren en nummers. ‘Weet je wat het geheim van roulette is?’, zegt de man tegen zijn echtgenote. ‘Het is vrij simpel. Je hoeft niets anders te doen dan goed op te letten welk getal lange tijd al niet meer is gevallen. Als een bepaald getal een lange tijd niet meer in het spel is voorgekomen, dan wordt de kans dat die valt alsmaar groter.’ De vrouw kijkt de man vragend aan. ‘Hoe dat komt?’, zo vult de enthousiaste man zelf aan. ‘Omdat het getal niet achter wil raken op de rest.’
Het is een veel voorkomende denkfout of redenering, die ook wel bekend staat als de gokkersdwaling. De fout van de beste man hierboven? Het roulettewiel beschikt niet over een geheugen zoals wij mensen. Bij elke spin aan het roulettewiel blijft de kansverdeling exact dezelfde (in dit geval dus 1 op 38 vakjes). De winstkansen kunnen dus niet worden verhoogd door in te zetten op een nummer dat zogenaamd ‘achterblijft’ op de rest.
De zogeheten risicofunctie
In het boek How The Mind Works betoogt de Canadese neurowetenschapper Steven Pinker echter dat mensen zoals de man hierboven nog zo gek niet zijn. In de primitieve omgeving waarin onze voorouders leefden, kenden veel gebeurtenissen een zogeheten risicofunctie. Dat betekent niets anders dan dat opeenvolgende gebeurtenissen niet als statistisch onafhankelijk werden gezien, maar dat de aanname was dat deze elkaar juist beïnvloeden. Na een paar regenachtige dagen stijgt bijvoorbeeld de kans op zon. Dat komt door allerlei drukgebieden en koudefronten. Een boer die zijn oogst niet verloren wil zien gaan, moet dus een beetje hoop zien te houden door uit te gaan van dit soort gokkersdwalingen.
Een roulettewiel is op haar beurt weer op een zodanige manier ontworpen dat het ons brein om de tuin probeert te leiden. Zelfs croupiers moeten daarom regelmatig controleren of het roulettewiel nog helemaal in evenwicht is en of er geen oneffenheden te bespeuren vallen. Dat zou immers de eerlijke kansen in de war brengen en weer ruimte laten voor gerichte voorspellingen. Mensen en ook dieren zijn in staat om patronen te herkennen, maar iedereen met een boerenverstand begrijpt dat regen en zonneschijn elkaar niet geheel willekeurig opvolgen. Maar iemand die nog nooit een roulettewiel heeft gezien en dus niet weet hoe het spel werkt, zal proberen om verbanden te zoeken. En de mysterieuze casinowereld zou zichzelf niet zijn als ook de ervaren gokkers hier nog steeds in geloofden.
Maar er bestaat geen compensatie
Veel mensen hebben namelijk de neiging om te denken dat de uitkomst in het casino op een bepaalde manier op een later moment wordt gecompenseerd. Al deze mensen moeten we helaas teleurstellen, want zo werkt het spelletje niet. Er is geen compenserende kracht aanwezig in het casino en dus ook niet aan de roulettetafel. De kans op rood of zwart blijft 50/50 en op de lange termijn zouden deze kleuren even vaak moeten vallen. Dat neemt niet weg dat er op de korte termijn alle gekke dingen mogelijk zijn. Dat is immers de kracht van het casino. En toegegeven, anders zou het natuurlijk wel doodsaai worden in het casino.
Waarom mensen alsnog blijven vasthouden aan de gedachte dat zij het spel kunnen beïnvloeden? Dat komt door de cognitive bias. Dat is een denkfout waarmee een uitkomst wordt verwacht. Oftewel, na vier keer rood móét het wel weer zwart worden. Waarom? Omdat het logisch zou zijn. Niets meer dan dat. Maar helaas, kansspelen hebben geen logica. Als dat wel het geval was dan zouden de meeste casino’s nu wel failliet zijn gegaan.
Denkfouten voorkomen?
De gokkers die vol blijven houden en vertrouwen op dat emotionele gevoel, zijn vaak maar moeilijk van die gedachtes af te helpen. Er wordt immers gehandeld vanuit een emotie, vanuit een gevoel, en niet vanuit een rationele gedachte. En daarom willen wij op onze beurt graag het belang onderstrepen van deze denkfouten. Want door tevergeefs hoop te houden in een bepaalde afloop, wordt er soms veel te lang doorgespeeld. Met alle gevolgen van dien. Wees de denkfouten daarom voor en herken ze niet alleen bij jezelf, maar ook bij andere spelers. Want door bewust te worden van deze denkfouten wordt het casino bezoek ineens een heel stuk rustgevender. En daar is iedereen bij gebaat.